Skażenia

Co to jest skażenie?

Skażenie

- jest to zanieczyszczenie środowiska przyrodniczego, zwłaszcza gleby, powietrza i wody lub organizmu ludzkiego lub zwierzęcego, toksycznymi środkami chemicznymi, materiałami promieniotwórczymi, lub zakaźnymi czynnikami biologicznymi, niezależnie od ich rodzajów oraz czasu ich oddziaływania.

Sygnały alarmowe

SPOSÓB OGŁASZANIA ALARMU

Akustyczny system alarmowy

•        Przerywany modulowany dźwięk syreny

•        Sekwencja krótkich sygnałów wydawanych sygnałem dźwiękowym pojazdu lub innym podobnym urządzeniem lub też uderzenia metalem czy też innym przedmiotem w stosunku 1:1, w przybliżeniu 1 sekunda wydawania dźwięku oraz 1 sekunda przerwy

Środki masowego przekazu

Wizualny sygnał alarmowy

SPOSÓB ODWOŁYWANIA ALARMU

Akustyczny system alarmowy

Dźwięk ciągły trwający 3 minuty

Środki masowego przekazu

Powtarzana trzykrotnie zapowiedź słowna: Uwaga! Uwaga! Odwołuję alarm o skażeniach dla..........................

Po usłyszeniu alarmu lub komunikatu o skażeniach należy:

•        Zastosować indywidualne środki ochrony przed skażeniem

•        Słuchać radia lub telewizji

•        Sprawdzić szczelność

•        Wyłączyć urządzenia elektryczne

•        Uszczelnić otwory wentylacyjne

W przypadku skażenia chlorem należy udać się na wyższe kondygnacje, a w przypadku skażenia amoniakiem, w niższe rejony.

Po odwołaniu alarmu o skażeniach należy:

•         opuścić schron (ukrycie)

•         w przypadku wystąpienia skażeń poddać się zabiegom sanitarnym

•         przeprowadzić dezaktywację (w przypadku skażeń promieniotwórczych) lub odkażania (w przypadku skażeń chemicznych) żywności, sprzętu, zwierząt gospodarskich, paszy oraz pozostałego mienia

•         przewietrzyć dokładnie wszystkie pomieszczenia

•         przeprowadzić dezaktywację lub odkażanie odzieży, w której wykonywano wymiennie uprzednio zabiegi, poddać się ponownie zabiegom sanitarnym

•         stosować się ściśle do poleceń organów i służb obrony cywilnej

•         w przypadku zakażenia biologicznego stosować się ściśle do zasad profilaktyki przeciwepidemicznej, ustalonych przez jednostki służby zdrowia.

Rodzaje Skażeń:

Skażenia środowiska

Skażenie środowiska są zanieczyszczeniami środowiska przyrodniczego (zwłaszcza gleb, wód i powietrza) albo organizmu czynnikami promieniotwórczymi, toksycznymi środkami chemicznymi lub zakaźnymi czynnikami biologicznymi, niezależnie od ich rodzaju i czasu ich oddziaływania.

SKAŻENIA GLEBY

Zanieczyszczenia zmieniają zewnętrzną warstwę skorupy ziemskiej pod względem chemicznym, fizycznym i biologicznym. Wpływają negatywnie na ilość plonów jakość, zakłócają przebieg wegetacji roślin oraz niszczą szatę roślinną. Mogą powodować korozję fundamentów budynków i konstrukcji inżynierskich, np. rurociągów. Wyróżniamy wiele rodzajów zanieczyszczeń wierzchniej warstwy skorupy ziemskiej:

•        Zanieczyszczenia mechaniczne gleby takie jak gruz budowlany pochodzący z nawierzchni dróg, odpady budowlane i odpady poeksploatacyjne surowców skalnych, rozmaite opakowania np. metalowe, szklane, ceramiczne i z tworzyw sztucznych oraz odpady z gospodarstw wiejskich.

•        Biologiczne zanieczyszczenie gleby wynikają z jej biologicznej aktywności. Powierzchnie zabudowane technicznie ograniczają i zniekształcają biochemiczny obieg materii i energii, likwidują istniejące życie i wykluczają jego powrót izolując w ten sposób glebę od atmosfery. Powierzchnie te powodują biologiczną zanieczyszczenie gleby. Im większy udział ma zabudowa techniczna, tym wyższy stopień osiąga degradacja pokrywy glebowo - roślinnej.

•        Chemiczne zanieczyszczenia gleb. Ważnym problemem jest zakwaszenie gleb, spowodowane przez kwaśne deszcze. Zakwaszone gleby są pozbawione niezbędnych dla roślin minerałów i przeniknięte przez trujące metale. Kwaśne deszcze są wynikiem coraz większego zanieczyszczenia atmosfery lotnymi węglowodorami, dwutlenkiem siarki, tlenkami azotu i innymi związkami emitowanymi przez fabryki, elektrociepłownie oraz inne źródła. Szkodliwe substancje dostają się do chmur, gdzie łączą się z wodą tworząc kwasy.

SKAŻENIA WODY

Do najpoważniejszych w skutkach dla człowieka należą zanieczyszczenia wód, przede wszystkim wód gruntowych.

Istnieje wiele źródeł zanieczyszczeń wód, zarówno powierzchniowych jak i podziemnych. Podstawowy podział zanieczyszczeń wyróżnia zanieczyszczenia natury:

•        biologicznej - bakteriologiczne oraz wirusowe wód. Szkodliwe bakterie wypite wraz ze skażona wodą mogą doprowadzić u człowieka do wielu poważnych schorzeń.

•        chemicznej - należą do nich różne detergenty,pestycydy, fenole, cykliczne węglowodory aromatyczne, aminy itd. Wszystkie te substancje zaburzają działanie wątroby oraz nerek. Gospodarka rolna jest źródłem nawozów, które stają się przyczyną nadmiernego rozwoju wodnych roślin, takich jak glony i sinice. Wody są często skażone metalami ciężkimi, takimi jak rtęć czy ołów.

•        fizycznej - są to wszelkie substancje stałe, które występują w wodach na przykład pod postacią zawiesin.

Mniej szkodliwe dla środowiska są organiczne zanieczyszczenia wód, ponieważ mogą one ulec organicznemu rozkładowi. Dzieje się tak albo w czasie biologicznego oczyszczania ścieków albo w trakcie samooczyszczania wód, które ma miejsce bez ingerencji człowieka.

Skażona woda i śnięte ryby

SKAŻENIA POWIETRZA

Na skutek ruchów mas powietrza zanieczyszczenia mogą łatwo być przenoszone na duże odległości, zanieczyszczenia ulegają w ten sposób rozcieńczeniu. Zanieczyszczenia powietrza można podzielić się na:

•        naturalne - skażenia atmosfery takimi czynnikami jak: pyły oraz gazy wulkaniczne, sól morska, piasek pustyni i wydm przenoszony z wiatrem.

•        antropogeniczne - będące wynikiem aktywności ludzi.

Zanieczyszczone powietrze

PODSTAWOWE ZANIECZYSZCZENIA CHEMICZNE

Tlenki azotu

Związki należące do grupy podstawowych zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego powstają w procesach przemysłowych, które przebiegają w wysokiej temperaturze.

Dwutlenek siarki

Występuje w powietrzu w różnych postaciach. Największym zagrożeniem jest kwas siarkowy (VI), który powstaje w wyniku rozpuszczenia suchego kwasu w wodzie. Powoduje to powstawanie tzw. kwaśnych opadów atmosferycznych.

Tlenki węgla

W procesie spalania niezupełnego wywiązuje się tlenek węgla (CO). Powstaje on praktycznie we wszystkich procesach energetycznych spalania paliw. Szczególne zagrożenie stanowi jako składnik spalin pojazdów mechanicznych, które wytwarzają około 70-80%.

Formaldehyd

Aldehyd mrówkowy zwany formaldehydem odznacza się wysokim stopniem uciążliwości i szkodliwości dla samego człowieka, jak również dla innych form życia.

Związki siarki

Związek ten (H₂S) emitowany głównie przez przemysł wiskozowy, koksownie, garbarnie i gazownie może być przyczyną porażenia układu nerwowego.

Fluorowodór

Silnie toksycznymi, zanieczyszczającymi powietrze atmosferyczne substancjami o właściwościach kumulacyjnych są związki fluoru, a głównie fluorowodór (HF). Emitowanie fluoru i jego związków związane jest z produkcją aluminium, nawozów sztucznych oraz z działalnością przemysłu szklarskiego i ceramicznego.

Ozon

Blisko powierzchni Ziemi ozon jest trucizną, która współuczestniczy w tworzeniu smogu fotochemicznego i kwaśnego deszczu.

Smog

Występowanie w dużych miastach niekorzystnych warunków meteorologicznych, jak mgła, bezwietrzność może być przyczyna występowania zjawiska tzw. smogu, które charakteryzuje się dużym stężeniem substancji szkodliwych, niebezpiecznych dla mieszkańców lub drzewostanu.

SKAŻENIA PROMIENIOTWÓRCZE

Materiały radioaktywne są niebezpieczne z powodu szkodliwego oddziaływania niektórych typów promieniowania na komórki ciała. Im dłużej dana osoba jest narażona na promieniowanie, tym większe jest zagrożenie. Są trzy czynniki, które minimalizują oddziaływanie promieniowania na twoje ciało: odległość, osłona oraz czas. Głównymi źródłami skażenia promieniotwórczego środowiska są:

•        opad promieniotwórczy globalny, powstały w wyniku testów z bronią jądrową

•        katastrofy jądrowe, rutynowe i awaryjne wycieki radioaktywne w trakcie eksploatacji urządzeń jądrowych

•        wycieki ze składowisk odpadów promieniotwórczych

•        wypadki rozszczelnień źródeł promieniotwórczych wykorzystywanych w geologii, medycynie, przemyśle.

Dziecko urodzone po katastrofie promieniotwórczej w Czarnobylu

Skażenia toksyczne

- to substancje chemiczne szkodliwie działające na organizmy żywe.

Substancje toksyczne występują w trzech stanach skupienia:

•        gazowym

•        ciekłym

•        stałym

Skażeniu nimi ulegają powietrze, woda, żywność, teren, sprzęt, odzież. Substancje niebezpieczne są magazynowane, transportowane do zakładów pracy lub wykorzystywane w procesach technologicznych. W wyniku awaryjnego ich uwolnienia może dojść do skażenia ludzi i środowiska.

Przykładowe substancje toksyczne:

•        Chlor

jest trujący; wykorzystywany przy produkcji tworzyw sztucznych, rozpuszczalników, papieru, nawozów sztucznych, kwasu solnego, magnezu, stosowany jako wybielacz w przemyśle włókienniczym, w medycynie, fotografice.

•        Amoniak

jest trujący; wykorzystywany w urządzeniach chłodzących, przy produkcji kwasu azotowego, mocznika, sody amoniakalnej, włókien sztucznych, żywności, w mleczarstwie, zakładach mięsnych, w przemyśle farmaceutycznym i materiałów wybuchowych.

Przyczyny powstawania skażeń:

•        niewłaściwa eksploatacja, brak konserwacji i kontroli technicznej

•        nieprzestrzeganie zasad bezpieczeństwa w postępowaniu z niebezpiecznymi substancjami

•        niewłaściwe gromadzenie i składowanie odpadów

•        nieodpowiedni transport niebezpiecznych substancji

•        umyślne lub nieodpowiedzialne działanie ludzi.

Zasady postępowania przy skażeniu toksycznymi substancjami:

W rejonie skażenia zagrożenie zdrowia i życia może występować przez długi czas. W celu ochrony należy stosować: maski przeciwgazowe i odzież ochronną. Przebywając w terenie skażonym:

•        należy chronić drogi oddechowe, oczy, skórę

•        nie wolno pić wody, spożywać posiłków, palić tytoniu

•        nie wolno wzniecać kurzu

•        należy omijać teren porośnięty trawą, drzewami

•        należy jak najszybciej opuścić teren skażony wyznaczonymi trasami

Zachowanie się ludzi na terenach skażonych

Na terenie skażonym należy bezwzględnie podporządkować się służbom ratowniczym. Służby ratownicze informują o:

•        rodzaju zagrożenia

•        sposobach zabezpieczenia się przed wnikaniem szkodliwych substancji do organizmu

•        drogach wnikania szkodliwych substancji i organach najbardziej narażonych na szkodliwe działanie

•        objawach zatrucia,

•        sposobach odtrucia

•        pierwszej pomocy

Skażenia biologiczne

Epidemia – występowanie przypadków tej samej choroby zakaźnej w określonym czasie, na terenie, na którym choroba o tym samym nasileniu w poprzednich latach nie występowała.

Choroby zakaźne u ludzi i zwierząt:

•        choroba szalonych krów

•        afrykańska gorączka krwotoczna wywoływana przez wirus Ebola

•        grypa

•        pryszczyca

•        wścieklizna

•        AIDS

•        SARS

Zasady postępowania przy zagrożeniu skażeniem biologicznym:

Kwarantanna - odizolowanie człowieka (lub zwierzęcia), który miał kontakt z chorobą zakaźną, w celu zapobieżenia rozprzestrzenianiu się chorób szczególnie groźnych i wobec poważnego zagrożenia epidemią.

Szczepienia ochronne

Uodpornianie przeciw chorobom zakaźnym przy użyciu szczepionek, wprowadzanych do ustroju najczęściej podskórnie lub, jak w przypadku choroby Heinego–Medina, doustnie. Szczepienia ochronne wywołują odporność czynną trwającą od kilku miesięcy do kilku lat. Po szczepieniach występują niekiedy tzw. odczyny poszczepienne:

•        miejscowe (zaczerwienienie, obrzęk i bolesność w miejscu wstrzyknięcia i jego okolicy),

•        ogólne (wysoka gorączka, ogólne osłabienie, bóle głowy)

Szczepienia ochronne:

•        Podstawowe (wykonywane w pierwszym roku życia dziecka – sczepienia przeciw gruźlicy oraz błonicy, krztuścowi i tężcowi, chorobie Heinego – Medina, odrze)

•        Powtórne (odbywają się w następnych latach do 18 roku życia)

Stosuje się też szczepienia przeciw wirusom grypy, nagminnego zapalenia przyusznic, wściekliźnie.

Znak skażenie biologiczne

SKAŻENIA WODY:

Skażenie wód jest to wprowadzenie substancji toksycznych lub promieniotwórczych do zbiornika wodnego.

Stopień zanieczyszczenia wód określa się za pomocą wskaźników zanieczyszczenia, które mówią o stężeniu danej substancji w miligramach na 1 dm³ wody.

Zanieczyszczenia mogą być powodowane przez:

•        ścieki komunalne

•        nawozy rolnicze oraz środki ochrony roślin

•        szlaki transportu wodnego oraz lądowego

•        katastrofy tankowców

Skutki zanieczyszczeń wód:

•        choroby układu pokarmowego (np. czerwonka)

•        śmierć fauny i flory morskiej

•        zmiana barwy oraz zapachu wody

Zanieczyszczenia wód mogą być ograniczane przez budowę oczyszczalni ścieków oraz rozsądne używanie nawozów sztucznych<.

SKAŻENIE ŻYWNOŚCI:

Skażenie żywności to wprowadzenie substancji chemicznych, promieniotwórczych lub mikroorganizmów chorobotwórczych do produktów przeznaczonych do spożycia. Jego źródło może stanowić gleba, woda, powietrze atmosferyczne lub zanieczyszczenie powstałe podczas procesów technologicznych, podczas przygotowywania pożywienia.

Czynnikami chemicznego skażenia żywności są:

•        środki ochrony roślin

•        substancje stosowane do produkcji opakowań

•        metale ciężkie

•        azotany

•        azotyny

•        N-nitrozoaminy

•        wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne

•        antybiotyki i pozostałości leków stosowanych do leczenia zwierząt hodowlanych